Arzu KİYAT

Article | 2023 | Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi23 ( 1 )

Eski Türk boylarından olan Kırgızlar, günümüzde gelenek ve kültürlerini yaşatmaya devam etmektedir. Geleneğin ve kültürün değişmesi, dönüşmesi, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması noktasında toplumdaki bireylerin birbiri ile olan münasebetleri son derece mühimdir. Gündelik yaşantının bir bölümünü oluşturan komşuluk ilişkilerinin kuvvetli oluşu, geleneği ve kültürü yinelemeye, korumaya, aktarmaya ve millî hafızayı canlı tutmaya katkı sağlamaktadır. Zira komşuluk, sosyal bir varlık olarak topluluk hâlinde yaşayan insan için önemli bir iletişim biçimidir. Komşuluk ilişkileri kültürel mekânlarda, kolektif şuuru korumakta ve kültü . . .rel sürekliliğini sağlamakta önemli rol oynamaktadır. Bu yönüyle mekân, bellek ve ritüel kavramları arasındaki doğrudan ilişki dikkat çekmektedir. Kültürel mekânlarda gerçekleşen ritüellerin toplumsal dayanışmayı sağlamasının yanı sıra bilgiyi aktarma, geri çağırma ve bu sayede hatırlama işlevini aktive etme özelliği komşuluk ilişkileri ile ilintili bir yön taşır. Bundan hareketle çalışmada, Kırgızlarda komşuluk ilişkilerinin kültürel belleğe, kültür sürdürümcülüğüne tesiri, mekân, bellek ve ritüel kavramları ekseninde değerlendirilmiştir. Başka bir ifadeyle çalışma, Kırgızların kent ve köy yaşantısındaki komşuluk ilişkilerinin görünümünden hareketle bu ilişkilerin kültür aktarımı bakımından etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada mekân, bellek ve ritüel kavramları doğrultusunda irdelenen veriler, Kırgızistan’da yönlendirilmiş ve yönlendirilmemiş mülakat yöntemiyle gerçekleştirilen alan araştırması neticesinde elde edilmiştir. Buna göre komşuluk ilişkilerinin iletişimin, dayanışmanın, güvenin, saygının, aidiyetin, millî kimliğin niteleyicisi olduğu ve Kırgızların komşularıyla kültürel mekânlarda ve ritüellerde geleneği yaşattığı görülmüştür. Bu bağlamda modernleşme ile ortaya çıkan yeni kültürün yanında mevcudiyetini muhafaza etmeyi sürdüren geleneklerin dayanışma alanlarında ve kültürel mekânlarda yinelenmesinin kültürel belleğe ve sürekliliğe ciddi katkılar sağladığı ve komşuluk ilişkilerinin bu noktadaki etkinliği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kırgız Türkleri, komşuluk ilişkileri, kültürel bellek, kültürel mekân, ritüel More less

Yunus Emre GÜRBÜZ

Article | 2019 | Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi19 ( 2 )

Bu çalışmada Özbekistan’ın bağımsızlık sonrasında kurmaya giriştiği tarih anlayışı ve millî ideoloji üstünde durulacaktır. Bağımsız Özbekistan’ın kuruluş dönemi olarak adlandırılabilecek Kerimov yılları Özbekistan’ın meşruiyetini tarihten alan millî ideolojisinin şekillendiği dönemdir ve bugün bu temel üstünden devam edilmektedir. Özbekistan’ın toplumsal zihniyetinin ve reflekslerinin kavranması için Kerimov döneminde tarih yardımıyla oluşan millî kimliğin anlaşılması gereklidir. Özbekistan’da tarihçilik yaklaşımının en temel unsurlarından biri teritoryal (toprak) tarih anlayışıdır. Burada SSCB döneminde başlayan bu yaklaşımın sürek . . .lilik kazanmasında Özbekistan’ın kuruluş yıllarında karşılaştığı sorunların da etkisi olduğu iddia edilmektedir. Bu nedenle çalışmada Kerimov’un kendi değerlendirmelerine dayanarak, Özbekistan’ın bağımsızlık sonrasında karşılaştığı sorunlar ve bunlara çözüm olarak ortaya koyduğu devlet milliyetçiliği, tarih ile bağı çerçevesinde incelenecektir. Söz konusu teritoryal tarih anlayışının Özbekistan’daki tarihyazımına etkisini örneklemek için tarihteki Özbeklerin günümüz Özbekistan’ına göçlerinin ve göç öncesinde bölgede hâkimiyet kuran Emir Timur’un günümüzde nasıl ele alındığı gösterilecektir. Teritoryal tarihyazımı, tarihin başlangıcından günümüze Özbekistan sınırları içinde yaşanmış olanları Özbekistan tarihinin parçası kabul ettiğinden, bugün Özbekistan kültürü Türk ve Fars kültürünün bileşimi, Emir Timur ve Timurîler devrinin altın çağ olarak benimsendiği, 16. yüzyıl başında Özbekistan’a göç eden Özbekler ve geçmişlerinin ise önemsiz kabul edildiği bir yaklaşıma sahiptir. Bunun önümüzdeki yıllarda da bu şekilde devam etmesi beklenebilir More less

Altınbek COLDOŞOV

Article | 2019 | Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi19 ( 2 )

1991 yılında bağımsızlıklarını kazanan Orta Asya cumhuriyetleri bir taraftan ekonomik, siyasi ve toplumsal sorunların üstesinden gelmeye çabalarken, diğer taraftan da ulus-devlet inşa süreci içerisinde ülke sınırları ile ilgili sorunlarla karşılaşmışlardır. Bu çalışmada, genel olarak “sınır” ile “kimlik” üzerine yapılan kavramsal ve kuramsal yaklaşımlar değerlendirilmekte ve sınır kavramı kimlik kavramıyla ilişkisi bağlamında analiz edilmektedir. Özellikle “özcülük” ve “inşacılık” yaklaşımları üzerinde durulmaktadır. Bu yaklaşımlar çerçevesinde Orta Asya cumhuriyetlerinin kendi aralarındaki sınırlarını sınırlandırma ve işaretlendirm . . .e konusunda karşılaştığı sorunlar ele alınmaktadır. Daha sonra kimlik ve sınır sorunlarının kaynağı olarak değerlendirilebilecek Fergana Vadisi’nin özellikleri ve bu vadiyi paylaşan cumhuriyetler arasındaki sınır sorunları ve anklavlar / eksklavlar konusu incelenmektedir More less

Altınbek COLDOŞOV

Article | 2022 | Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi22 ( 2 )

Kırgızistan’da bağımsızlığından itibaren diğer Orta Asya Cumhuriyetlerinden daha farklı bir siyasal ve toplumsal dönüşüm süreci yaşanmıştır. Bu sürecin yansıması dini alanda da görülmektedir. Kırgızistan’daki dini alan gün geçtikçe farklılaşmakta, çeşitlenmekte ve dinamik bir süreci yansıtmaktadır. Böylece farklılaşan ve çeşitlenen dinamik süreç Kırgızistan’da din-devlet ilişkilerine de yansımaktadır. Diğer Orta Asya Cumhuriyetlerinden farklı olarak Kırgızistan’da devlet daha ziyade “pasif laiklik” anlayışını sürdürmeye yönelmektedir. Bu çalışmada öncelikle “sekülerlik” ve “laiklik” kavramları üzerindeki tartışmalar analiz edilecek; . . . daha sonra günümüz devletlerinin din-devlet ilişkileri değerlendirilerek, laik devletlerin uyguladığı laiklik anlayışları ele alınacaktır. Ardından post-Sovyet Orta Asya Cumhuriyetlerinin siyasal rejimleri laiklik bağlamında incelenecek ve Kırgızistan’ın dini alandaki farklılıkları vurgulanacaktır. Son olarak Kırgızistan’da din-devlet ilişkileri analiz edilecek ve bu bağlamda Kırgızistan’daki laiklik tartışmaları değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Din-Devlet İlişkileri, Dışlayıcı Laiklik, Pasif Laiklik, Kırgızistan, Sekülerli More less

Zuhra ALTIMIŞOVA

Article | 2017 | Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi17 ( 1 )

the soviet period repression Kyrgyzstan family children